Chodzi o składki na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych.

Płatnik składek składa do ZUS dokumenty rozliczeniowe, czyli raporty rozliczeniowe i deklarację, gdzie wykazuje należne składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, ale może skorzystać ze zwolnienia i składek nie musi opłacać. W dokumentach rozliczeniowych składanych do ZUS płatnik wykazuje składki od kwoty wypłaconego w danym miesiącu przychodu, a za siebie od obowiązującej go podstawy wymiaru.

Aby skorzystać z tego zwolnienia, płatnik składek nie musi spełniać żadnych dodatkowych warunków dotyczących np. spadku, przychodów. Jedynym warunkiem jest liczba ubezpieczonych zgłoszonych do ZUS.

Ze zwolnienia może więc skorzystać płatnik, który zgłosił nie więcej niż 10 ubezpieczonych. Jeżeli płatnik zgłosił do ubezpieczenia 11 albo więcej ubezpieczonych, nie może skorzystać ze zwolnienia. Przy ustalaniu liczby ubezpieczonych należy uwzględnić zarówno pracowników, jak i np. zleceniobiorców zgłoszonych do ZUS bez względu na to, do jakich ubezpieczeń zostali zgłoszeni i jakie składki były za nich opłacane. A więc zarówno zleceniobiorców, których płatnik zgłosił do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, jak i osoby, które płatnik zgłosił wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego.

Na wniosek płatnika składek, będącego osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, opłacającego składki wyłącznie na własne ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne, będzie on zwolniony z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na jego obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy, należnych za okres od 1 marca 2020 r. do 31 maja 2020 r., jeżeli prowadził działalność przed 1 lutego 2020 r. i przychód z tej działalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek, nie był wyższy niż 300% (15.681 zł) prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r.

W przypadku osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, osoby z nią współpracującej i osoby duchownej zwolnieniu z obowiązku opłacania podlegają należności z tytułu składek ustalone od obowiązującej ją najniższej podstawy wymiaru tych składek.

Oznacza to, że gdy minimalną podstawę wymiaru składek dla przedsiębiorcy stanowi np. kwota 30% minimalnego wynagrodzenia, to zwolnieniu będą podlegać składki od tej podstawy. Gdy minimalna podstawa dla przedsiębiorcy to 60% przeciętnego wynagrodzenia, zwolnienie będzie dotyczyło składek od tej podstawy.

W okresie korzystania ze zwolnienia od składek sytuacja przedsiębiorcy jest taka sama jak przedsiębiorcy, który z tego zwolnienia nie korzysta. Podlega on w dalszym ciągu wszystkim ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Zachowuje również prawo do zasiłku chorobowego w razie zachorowania.

Zarówno osoba prowadząca samodzielnie działalność, jak i płatnik, który zgłasza do ZUS do 10 ubezpieczonych, aby skorzystać ze zwolnienia od składek, musi złożyć wniosek. Wniosek o zwolnienie z obowiązku opłacania należności z tytułu składek płatnik składek przekazuje do ZUS, nie później niż do 30 czerwca 2020 r.

Wniosek o zwolnienie z opłacania składek może być złożony w formie dokumentu papierowego albo elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, za pomocą profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS.

Za marzec, kwiecień i maj 2020 r. płatnik składek zobowiązany jest przesyłać deklaracje rozliczeniowe lub imienne raporty miesięczne na zasadach i w terminach określonych w przepisach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, chyba że zgodnie z tymi przepisami zwolniony jest z obowiązku ich składania (np. może to dotyczyć osoby prowadzącej działalność opłacającej składki za siebie).

ZUS zwalnia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek, w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia przesłania deklaracji rozliczeniowej lub imiennych raportów miesięcznych należnych za ostatni miesiąc wskazany we wniosku o zwolnienie z opłacania składek, a w przypadku gdy płatnik składek zwolniony jest z obowiązku ich składania – w terminie nie dłuższym niż 30 dni od terminu, w którym powinna być opłacona składka za ostatni miesiąc wskazany we wniosku o zwolnienie z opłacania składek.

Warunkiem zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek jest przesłanie deklaracji rozliczeniowych lub imiennych raportów miesięcznych należnych za marzec, kwiecień i maj 2020 r. nie później niż do 30 czerwca 2020 r., chyba że płatnik składek zwolniony jest z obowiązku ich składania.

Zwolnienie następuje automatycznie, jeżeli płatnik wskazane wyżej warunki spełni.

Zwolnieniu z obowiązku opłacania podlegają należności z tytułu składek znane na dzień rozpatrzenia wniosku o zwolnienie z opłacania składek. ZUS informuje płatnika składek o zwolnieniu z obowiązku opłacania należności z tytułu składek. W przypadku płatnika składek, który utworzył profil informacyjny w systemie teleinformatycznym, informacja jest udostępniana jest wyłącznie na tym profilu. Odmowa zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek, następuje w drodze decyzji.

Od decyzji o odmowie zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek, płatnikowi przysługuje prawo do wniesienia wniosku do Prezesa ZUS o ponowne rozpatrzenie sprawy, na zasadach dotyczących decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra. Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego dotyczące odwołań od decyzji oraz ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Informacja o składkach na ubezpieczenie emerytalne osób prowadzących pozarolniczą działalności osób z nimi współpracujących oraz duchownych, zwolnionych z obowiązku ich opłacania, ewidencjonowana jest na koncie ubezpieczonego, jako składka wpłacona.

W przypadku osób prowadzących pozarolnicza działalność i osób z nimi współpracujących oraz duchownych, jeżeli przepisy uzależniają prawo lub wysokość świadczeń z ubezpieczeń społecznych od opłacenia składek, składki na ubezpieczenia społeczne, zwolnione z obowiązku ich opłacania traktuje się jak składki opłacone.

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność i osoba z nią współpracująca oraz duchowny zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa jeżeli podlegała ubezpieczeniu chorobowemu w dniu 1 lutego 2020 r. Osoba, której dotyczy zwolnienie z obowiązku odprowadzania składki na ubezpieczenie zdrowotne i zgłoszeni przez nią do tego ubezpieczenia członkowie rodziny zachowują prawo do świadczeń określonych w ustawie z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Zwolnienie dotyczy okresu marzec – maj 2020 r. Jednocześnie w ustawie wskazano, że Rada Ministrów może w celu przeciwdziałania COVID-19, w drodze rozporządzenia, określać inne okresy zwolnienia z tytułu nieopłaconych składek niż określone w art. 31zo ust. 1–3, mając na względzie okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz skutki nimi wywołane.

Wniosek o zwolnienie z opłacania składek zawiera:

1) dane płatnika składek:

a) imię i nazwisko, nazwę skróconą,

b) numer NIP i REGON, a jeżeli płatnikowi składek nie nadano tych numerów lub jednego z nich – numer PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu,

c) adres do korespondencji

2) oświadczenie płatnika składek, potwierdzające uzyskanie, w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek przychodu z działalności nie wyższego niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r.

3) inne informacje niezbędne do umorzenia składek

4) podpis wnioskodawcy

Jeżeli płatnik uregulował składki ZUS oraz inne (w tym składkę zdrowotną) za marzec 2020 rok, utracił prawo do skorzystania ze zwolnienia za ten miesiąc. W wyniku zapłaty składki te przestały być bowiem „nieopłaconymi należnościami” w rozumieniu powołanego wcześniej przepisu, a zatem ustały przesłanki do zastosowania zwolnienia.

Aby skorzystać z przedmiotowej ulgi składek nie należy więc opłacać, tym bardziej, że jak poinformował ZUS w informacji z 9 kwietnia 2020 r. opublikowanej na jego stronie internetowej (www.zus.pl) – „Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie będzie wszczynał postępowań egzekucyjnych za marzec, kwiecień i maj wobec przedsiębiorców, którzy są uprawnieni do zwolnienia ze składek”.